احتمالاً تا به حال برای شما عزیزان هم این موضوع پیش آمده است که کتاب یا مطلبی را خوانده و وقت زیادی برای آن صرف کرده، اما کمی بعد احساس نموده‌اید که همه یا بخشی از آن مطلب را فراموش کرده‌اید یا به طور کامل به یاد ندارید. در طول آمادگی برای کنکور نیز همین موضوع ممکن است ذهن بسیاری از داوطلبان گرامی را به خود مشغول نماید؛ چه داوطلبانی که حجم مطالب مطالعاتی آنها کم و چه آنهایی که حجم منابع مطالعاتی‌شان زیاد است. رهایی از این احساس و درگیری ذهنی که برای داوطلبان عزیز به وجود می‌آید، یک راه دارد، و آن راه در میان مشاوران و کنکوری ها به آخرین مرحله کنکور، یعنی دوران جمع بندی، معروف است. دوران جمع‌بندی، معمولاً یک ماه پایانی تا کنکور را در بر می‌گیرد. هدف از این دوران، آن است که داوطلب، مجموعه درسی‌هایی را که در طول سال تحصیلی خوانده و در ذهن خود تثبیت کرده است سازمان‌دهی کند. پس دوران جمع‌بندی، دوران سازمان‌‌دهی، نظم بخشیدن و مسلط شدن به مطالبی است که تاکنون خوانده‌اید. این دوران، بهترین فرصت برای داوطلبانی است که فکر می‌کنند برخی از درس‌ها را فراموش کرده و همچنین داوطلبانی که در طول سال بسیار خوب درس خوانده‌اند و اکنون نیاز به دوره آنها دارند. در این دوران، خواندن خلاصه‌ کتاب‌ها، فلش‌کارت‌ها و نکاتی که در طول دوران مطالعه جمع‌آوری کرده‌اید، بسیار مفید خواهد بود؛ زیرا دوران جمع‌بندی، دوران خواندن اصلی‌ترین و کلیدی‌ترین مباحث است.

همه شما داوطلبان عزیز، اکنون به مرحله پایانی، یعنی مرحله جمع بندی، نزدیک می شوید. به عنوان یک داوطلب که در طول یک سال گذشته و حتی بیشتر، بخش قابل توجهی از وقت خود را صرف آمادگی برای کنکور نموده‌اید، اکنون وقت آن رسیده است که با یک برنامه خوب به استقبال دوران جمع بندی بروید و خود را به صورت اساسی برای این «راند» پایانی آماده کنید. به دلیل اهمیت دوران جمع بندی، ما در این مقاله سعی می‌کنیم تا درباره اینکه چه کاری انجام دهید تا از این دوره، بهترین استفاده را ببرید، با شما صحبت کنیم.

۱- احساسات منفی را نادیده بگیرید

هر چه به زمان برگزاری کنکور نزدیک‌تر می‌شویم، احساسات مختلفی به سراغ داوطلبان عزیز می‌آید: اینکه آیا موفق خواهند شد؟ آیا دروس را بخوبی می‌دانند؟ در جلسه کنکور چه خواهد شد؟ چه میزان از مطالب را فراموش کرده و چه میزان را به خاطر می آورند؟ اول اینکه این احساس، تقریباً حس مشترک بین تمام داوطلبان کنکور است؛ پس سعی کنید که جز به احساس‌های خوب، به احساس‌های منفی و ناخوشایند فکر نکنید؛ زیرا این احساس‌ها به توان و نیروی محرک شما صدمه خواهند زد. اگر احساسی در درون شما وجود داشت که به شما گوشزد می‌کرد که مطالب را فراموش کرده‌اید، به این حس بها ندهید. این را بدانید که مطالب، درون ذهن انسان هرگز فراموش نمی‌شوند، بلکه انسجامشان را از دست می‌دهند و در میان هزاران مطلب دیگر گم می‌شوند، و اگر شما وقتی را به بازخوانی مجدد این مطالب اختصاص دهید، حتماً دوباره برای شما یادآوری خواهند شد؛ اما اگر مطالب بازخوانی نشوند، بمرور فراموش خواهند شد. اگر احساس می‌کنید که بخشی از مطالبی را که شما برای کنکور مطالعه کرده، فراموش نموده‌اید، در دوران جمع بندی می‌توانید بخوبی این گمشده‌ها را پیدا کنید. فقط به عنوان گام اول کافی است که احساسات منفی را از خود دور کنید.

۲- یک برنامه خوب تدوین کنید

برنامه، برنامه، برنامه و باز هم برنامه. باز هم مانند همه دوره‌های آمادگی برای کنکور لازم است که برای دوران جمع بندی هم برنامه خوبی تدوین کنید تا اولاً در وقت و زمان خود صرفه جویی نمایید و دوم اینکه با یک نقشه راه مشخص، عملکرد و بازدهی بهتری داشته باشید. برنامه ریزی برای دوران جمع بندی، با برنامه معمول مطالعاتی شما تفاوتی ندارد. اگر روزانه چند درس می‌خواندید، جمع‌بندی را هم به همان شکل ادامه دهید. برای برخی از دروس مثل زیست‌شناسی که فرّار هستند، می‌توانید مرور روزانه داشته باشید. در برنامه ریزی خود سعی کنید که اولاً به این موضوع توجه داشته باشید که تا کی می خواهید مطالعه کنید، و سپس جمع بندی را آغاز نمایید. ثانیاً، بسته به میزان سختی و آسانی دروس، حجم مطالب، بودجه بندی هر درس در کنکور و … برای هر درس در طی هفته زمان درنظر بگیرید. سوم اینکه سعی کنید از برنامه‌ریزی خود عقب نمانید، و درصورتی که این اتفاق افتاد، دروس ساده تر را از برنامه حذف کنید و سپس در وقت مجددی که خالی کرده‌اید، آن درس را نیز بگنجانید؛ بدین منظور برای هر درس درخت دانش رسم کنید؛ به این شکل که سعی کنید در مورد هر درس ابتدا اسامی فصل‌ها را به یاد بیاورید و بعد زیرفصل‌ها را اضافه کنید. می‌توانید بعد از اینکه خودتان سعی‌تان را کردید، از فهرست کتاب‌هایتان نیز کمک بگیرید. این کار به منسجم شدن و سامان گرفتن مطالب در ذهنتان منجر می‌شود. پس از آن، با رعایت نکاتی که در ادامه ذکر خواهد شد، برنامه‌ای برای مرور دروس تنظیم کنید. مطمین باشید که پس از مرور مطالب، احساس تسلّط بیشتری بر دروس خواهید داشت.

۳- اولویت بندی کنید

بسیاری از دبیران و مشاوران کنکور معتقدند که در دوران جمع بندی نباید مطالب جدید خوانده شود؛ زیرا از طرفی، مهلت کمی تا زمان برگزاری کنکور باقی مانده و عملاً با این روش، حجم قابل توجهی از مطالب از قلم می‌افتد، و از سوی دیگر، این موضوع، هیچ اثری در نظم بخشی به مطالب مطالعه شده نداشته و باعث سردرگمی داوطلب می شود. عده ای از مشاوران نیز اعتقاد دارند که داوطلب می تواند در زمان جمع بندی، مطالب جدید را هم مطالعه کند. ما معتقدیم که اگر تا به حال مبحثی از درس های اختصاصی را هرگز نخوانده اید، بهتر است که آن را با مشورت با افراد مطلع رها کنید؛ اما اگر آن مطلب، یک درس عمومی است، می توانید آن را بخوانید، ولی سعی نکنید که برای تسلط کامل بر آن درس وقت بگذارید؛ چون این کار به زمان زیادی احتیاج دارد که شما فرصت انجام آن را ندارید. البته مطالعه مطالب جدید دروس اختصاصی هم به میزان مدیریت داوطلب نسبت به وقت باقی مانده‌اش تا کنکور، میزان مطالبی که خوانده شده، مقدار مطالبی که باقی مانده و بالاخره وضعیت درسی داوطلب بستگی دارد.

شاید شما هم جزو آن دسته از داوطلبانی هستید که هنوز مباحث مدنظر خودتان را به طور کامل مطالعه نکرده‌اید. اینکه بخواهید هنوز هم مطالب جدید بخوانید، اشکالی ندارد؛ اما باید سعی کنید تا جمع بندی دروس را هم شروع کنید. اگر جزو داوطلبانی هستید که در کنار جمع‌بندی می‌خواهید مطالب جدید بخوانید، ابتدا مباحثی را که لازم است، جمع‌بندی و مطالبی را که باقی مانده است، اولویت بندی کنید تا اگر احیاناً فرصت نشد که تمام مباحث را بخوانید خیالتان از خواندن مهم‌ترین مباحث راحت باشد. در ضمن سعی کنید که در هنگام مطالعه مطالب جدید، حتماً زمانی را نیز برای مرور آنها درنظر بگیرید؛ حتی اگر فرصت پیدا نکنید که مطالب جدید دیگری بخوانید.

۴- سهم تست‌ها را در دوران جمع بندی فراموش نکنید

یکی از کارهایی که باید سعی کنید در دوران جمع بندی انجام دهید این است که حداقل یک بار، به تست‌هایی که به آنها طی دوران مطالعه، غلط پاسخ داده یا آنها را بی‌پاسخ گذاشته و بعد پاسخشان را یاد گرفته‌اید، دوباره پاسخ دهید. این تست ها، بین انبوه تست‌های دیگر، بسیار با ارزش و گرانبها هستند؛ زیرا به نقاط ضعف و اشتباه شما در دروس مختلف اشاره دارند؛ پس قدرشان را بدانید. برخی از داوطلبان در این دوره مرتکب یک اشتباه می شوند و آن اشتباه این است که منتظر می‌مانند تا دوره درس ها به پایان برسد و سپس کار تست زنی را شروع کنند. اگر شما نیز جزو این دسته از داوطلبان هستید، بدانیدکه هیچ گاه این اتفاق نمی‌افتد. در واقع، هیچ گاه دوره درس‌‌ها به اتمام نخواهد رسید؛ چون شما هر مطلبی را که دوره کنید، باز هم مطلبی می‌ماند که احساس می‌کنید آن را فراموش کرده‌ایدو احتیاج به دوره دارد؛ بنابراین، به تست زنی اهمیت بدهید.

دوم اینکه حتماً در کنار جمع بندی، تست زنی سرعتی را آغاز کنید. برای انجام این کار، بسته به برنامه خود از دو هفته پایانی، یا بیشتر و یا کمتر از این مدت، قبل از ظهر در شرایط کاملاً شبیه سازی شده، لباس بپوشید، پشت میز بنشینید، زمان بگیرید و هر بار بترتیب از آزمون‌های جدید به قدیم، از خودتان آزمون بگیرید و سپس بعد از ظهر همان روز، آزمون را بررسی کنید، اشکالات را در بیاورید و برای هر درس، قسمت هایی را که باید مجدداً مرور و جمع بندی شوند، علامت بزنید و براساس آن، برنامه مطالعه دو روز آینده‌تان را مشخص نمایید. نگران بقیه قسمت ها هم نباشید؛ زیرا اگر مهم باشند، در آزمون‌های بعدی از آنها هم تست می‌آید و به این ترتیب می‌توانید مطالعه‌شان کنید. در واقع اگر برای تعیین نیاز خود در دروس اختصاصی، اینگونه عمل نمایید که در هر درس، بخشی از آن درس را بخوانید که بیشترین تعداد سؤالاتغلط یا «نزده» در آزمون مذکور از آن بخش یا فصل کتاب باشد، حال اگر شما در بازه سه روزهبعدی، تست مجموعه ای دیگری را از خود آزمون بگیرید، این بار نیاز به مطالعه بخش هایدیگری از دروس را خواهید داشت، و بعد از اینکه چند بار به این نحو عمل کردید، خواهیددید که مهم‌ترین بخش‌های کتاب‌ها را که بیشترین ضعف را در آنها داشته اید، مورد مطالعه قرارداده‌اید. اگر هنوز متقاعد نشده‌اید که این روش، بسیار مفید است، دست کم دو دوره، این کار را انجام دهید تا در آزمون سوم ( روز هفتم) متوجه شوید که چه تحولی دریادگیری شما ایجاد شده است.

چند توصیه مهم برای دوران جمع بندی

۱- درحال حاضر برخی از داوطلبان، این تصور را دارند که هیچ یک از مطالبی را کهتا به حال خوانده اند، به یاد ندارند؛ اما نگران نباشید؛ چون به محض اینکه در جلسهآزمون سراسری حاضر شوید و سؤالات را ببینید، متوجه خواهید شد که تمام مطالب را بخوبی به خاطردارید.

۲- به بودجه بندی سؤال‌های کنکور توجه کنید و اگر به مبحثی که سؤال بیشتری از آن مطرح می شود، تسلّط کمی دارید، تا حد امکان مشکل خود را برطرف کنید.

۳- سعی کنید که حداقل در این دوره در طول روز ۱۱ ساعت و در نهایت ۱۳ ساعت درس بخوانید. اگر نمی توانید این کار را انجام دهید، علتش این است که وقت تلف می کنید، نه اینکه وقت ندارید؛ پس باید برای خودتان برنامه زمانی دقیقی از قبل معین کنید و خود را مقید کنید تا آن برنامه را به صورت کامل انجام دهید.

۴- درزمان باقی مانده تا کنکور دست به کارهای عجیب نزنید و به هیچ عنوان ساعت خواب خود را کمنکنید؛ زیرا کم شدن ساعت خواب، بازده مطالعاتی شما را به طرز چشمگیری کاهش خواهد داد (هشت ساعت خواب در طول شبانه روز توصیه می‌شود).

۵- در زمان باقی مانده تا کنکور، شب ها قبل از خواب، چند دقیقه وضعیت خود رادر کنکور مجسم نمایید. تصور کنید که سر جلسه کنکور حاضر شده اید و به پاسخگویی به سؤالات مشغول هستید و براحتی می توانید به تمام آنها پاسخ دهید و هیچ گونهمشکلی در جواب گویی به آنها ندارید؛ یا خود را در شرایطی تصور کنید که با سؤالاتدشواری مواجه شده‌اید. استفاده از این روش سبب می شود تا استرس و ترس شما از حضوردرجلسه کنکور تا حد زیادی کاهش یابد.

۶- اگر شما داوطلب خوبی هستید و نتیجه خوبی را در آزمون‌ها کسب کرده‌اید، می توانید هر دو روز یک بار، آزمون بدهید، و در حقیقت، یک روز و نیم را برای رفع اشکال بگذارید؛ ولی اگر نتیجه هایتان رضایت بخش نیست، این کار را هر سه روز یک بار، انجام دهید و دو روز و نیم را برای اشکال ها وقت بگذارید.

۷- در زمان آزمون دادن، شما باید در هر درس، یک تصمیم مهم بگیرید و آن را عملی کنید؛ برای نمونه با خود بگویید که در درس فیزیک، تست های مبحث نور را تا فاصله آزمون بعد، رفع اشکال خواهم کرد.

۸- اگر در هر آزمون، فکر کنید که این آزمون، کنکور واقعی شماست، در این صورت، در هر آزمون، اشکال عمده خود را برطرف خواهید کرد و به این ترتیب، هر آزمون در مقایسه با آزمون قبلی تان بهتر خواهد شد.

۹- با دوستانی که شما را امیدوار می‌کنند، گفت و گو کنید و از کسانی که شما را دچار شک و تردید می‌کنند و ناامیدتان می‌نمایند بشدت دوری کنید. اگر در خانواده به توانایی‌هایتان باور ندارند، شرایط خود را به طور کامل برایشان توضیح دهید و از ایشان بخواهید که شما را آن چنان که هستید توانا بدانند.