راهکارها و نکات زیر می تواند در تقویت حافظه مؤثر باشد:
۱. با قصد و نیت قبلی اقدام به یادگیری کنید. همه آزمایش ها نشان می دهد که یادگیری ارادی مؤثرتر از یادگیری اتفاقی است. منظور از یادگیری اتفاقی این است که شما بدون انگیزه و بدون نیت قبلی چیزی را یاد بگیرید پس باید با انگیزه قوی و نیت یادگیری مطالعه کنید یا در کلاس درس حاضر شوید.
۲. به هنگام مطالعه و خواندن یک مطلب، سعی کنید تمرکز حواس داشته باشید اگر در کلاس یا هنگام مطالعه حواس خود را جمع کنید و به مطالب کتاب یا گفته های استاد خوب گوش دهید یادگیری شما بهتر خواهد شد. هرگز چیزی را همراه با چرت زدن و به خواب رفتن مطالعه نکنید یا چند کار را با هم انجام ندهید. همچنین مکانی را انتخاب کنید که کمترین محرک مزاحم را برای شما نداشته باشد.
۳. سعی کنید از آنچه می خوانید یک تصویر ذهنی برای خود بسازید.
۴. بین آموخته های خود ارتباط برقرار کنید.
۵. هرگاه چیز تازه ای را می آموزید آن را با آموخته های پیشین خود مرتبط نمایید با انجام این کار، شما اطلاعات تازه را چنان دسته بندی خواهید کرد که به سادگی می توانید آنها را بازیابی کنید.
۶. مطالب را با فاصله زمانی یاد بگیرید تا از پراکندگی وقت شما در اثر خستگی جلوگیری شود. آزمایش ها نشان می دهد که یادیگری با فاصله زمانی بهتر از یادگیری بدون فاصله زمانی است.
۷. پس از آن که مطلبی را یاد گرفتید سعی کنید در فرصت های مناسب آن را برای خود تکرار کنید.
۸. آموخته های خود را به همکلاسی های خود منتقل کنید و برای آنها بازگو نمایید.
۹. مطالب یاد گرفته شده را در قالب پرسش از هم کلاسی های خود یا دیگران مطرح کرده و از آنها بپرسید.
۱۰. ذهن خود را با مطالب غیر ضروری انباشته نکنید.
۱۱. هنگام مطالعه یک فصل یا یک کتاب اول به کل آن نظر بیاندازید و سپس به مطالعه جزئیات و زیر عنوان ها بپردازید نه آن که از همان آغاز فصل، پاراگراف به پاراگراف و بدون یک نگاهی کلی به تمام فصل یا کتاب مطالعه را شروع کنید.
۱۲. پس از مطالعه هر فصلی، خلاصه فصل را به دقت بخوانید، عنوان های درشت را از نظر بگذرانید آنها را روی یک صفحه کاغذ بنویسید.
۱۳. به مقدرا کافی بخوابید زیرا در هنگام خواب است که اطلاعات جدید پردازش و اندوزش می شوند.
۱۴. معنادار کردن: این روش بهتر از هر شیوه دیگر به حافظه کمک می کند و هر چه معنا عمیق تر یا با جزئیات بیش تری رمزگردانی شود، مطلب بهتر به یاد می ماند. بنابراین، وقتی می خواهید نکته ای را از کتابی به خاطر بسپارید، احتمال یادآوری آن در صورتی بیش تر است که توجه خود را بیش تر بر معنای آن متمرکز کنید. هر چه عمیق تر و کامل تر به معنا توجه کنید، بهتر آن را به یاد می آورید.
۱۵. سازماندهی: با سازماندهی مطالب می توان به راحتی آن ها را یاد گرفت، حفظ کرد و سپس به یاد آورد؛ برای یادگیری و حفظ موضوع و مطلبی که دارای زیر مجموعه و زیرشاخه های متعدد و متکثر است، آن را در سلسله مراتبی منطقی قرار دهید و از کل به جزء و از بالا به پایین به زیرشاخه های جزئی تر تقسیم کرده، به خاطر بسپارید.
۱۶. بافت: ما معمولاً مطالب را در شرایط زمانی، مکانی و… خاص یاد می گیریم. مجموعه شرایط حاکم بر فضای یادگیری بافت نام دارد. ما وقتی می توانیم به آسانی مطالب را بازیافت کنیم که بافت حاکم بر بازیابی همان بافت زمان وقوع یادگیری باشد؛ مثلاً اگر قرار باشد شما نام همکلاسی های دوران راهنمایی خود را به یاد آورید، گردش در راهروهای مدرسه ای که دوره راهنمایی را در آن گذرانیده اید بازیابی اسامی دوستان همکلاسی را آسان تر می سازد.
۱۷. روش پس ختام: نام این روش متشکل از حروف اول شش مرحله آن است: پیش خوانی، سؤال کردن، خواندن، تفکر، حفظ کردن و مرور کردن. فرض کنید می خواهید بخشی از یک کتاب را به خاطر بسپارید و سپس بازیابی کنید. ابتدا باید با پیش خوانی برداشت کلی از موضوعات مهم انجام دهید. این نوع پیش خوانی سبب می شود مطالب مهم فصل را سازماندهی کنید. در مرحله دوم، باید درباره هر بخشی پرسش هایی طرح کنید. در مرحله سوم، باید هر بخش را باهدف پاسخ دادن به پرسش های طرح شده بخوانید. در مرحله چهارم، باید هنگام خواندن، ساختن پرسش و ایجاد ارتباط بین دانسته های خود درباره مطلب بیندیشید و به مطالب خوانده شده معنا دهید. سپس در مرحله پنجم و ششم، یعنی مراحل از حفظ گفتن و مرور کردن، باید بکوشید واقعیت های اصلی مطالب خوانده شده را به یاد آورید و به پرسش هایی که خود طرح کرده اید، پاسخ دهید.
۱۸. اگر می خواهید اعداد را به حافظه خود بسپارید از روش تقطیع استفاده کنید به این گونه که اعداد و ارقام را به اعداد معنادار تبدیل کنید مثلا زنجیره عددی ۸۳، ۶۱۹، ۲۱۷۷، ۱۴۹ را به زنجیره ۱۴۹۲، ۱۷۷۶، ۱۹۸۳ که سال های میلادی است تبدیل کنید.
۱۹. از مواد حاوی گلوکز (خرما، عسل و شیرینی جات طبیعی)، مواد دارای کلسیم و فسفر و ویتامین های D، C، B و A؛ مانند لبنیات، روغن ماهی، پرتقال، گوجه فرنگی، سبوس گندم، سبزیجات تازه، هویج و جگر به مقدار کافی استفاده کنید.
۲۰. با توجه به آموزه های دینی روشن می شود اجتناب از گناه و دوری از محرمات شرعی و اخلاقی نقش مؤثری در تقویت حافظه دارد.