ارتباطات همیشه مهم است، اما زمانی که یک حادثه طبیعی رخ میدهد، به مهمترین مسئله تبدیل میشود. اگر خطوط تلفن ثابت همچنان در محل حادثه قابل استفاده باشند، نخستین راه چاره هستند. در غیر این صورت، تمام بار روی شبکههای تلفن همراه میافتد که با توجه به حجم دادهها، بار شبکه افزایش پیدا میکند و مشکلات بسیاری را به وجود میآورد. در این شرایط، اینترنت نقش پررنگتری پیدا میکند. اینترنت استخوانبندی ارتباطات در عصر حاضر است؛ از ایمیل و توییتر گرفته تا اینستاگرام و تلگرام. اگر ارتباط اینترنت قطع شود، دیگر هیچ راهی برای برقراری ارتباط به دنیای متصل به هم وجود ندارد.
یکی از نمونههای تقریباً جدید این مسئله به بمبگذاری ماراتن بوستون در ایالات متحده امریکا مربوط میشود. با اینکه خطوط تلفن ثابت چندان آسیب ندیده بودند، اما این شبکههای تلفن همراه بودند که به دلیل افزایش ناگهانی حجم ارتباطات دچار اختلال شدند و مسئولان از کنترل آن عاجز ماندند. حتی یکی از اپراتورهای فعال در این کشور از مشترکان خود خواست تنها به ایمیل و پیام بسنده کنند.
البته کمتر کسی پیدا میشود در چنین شرایطی به فکر ارسال ایمیل باشد. در هر حادثهای چه به صورت طبیعی و چه توسط انسان، جریان برق میتواند قطع شود، سرورها آفلاین شوند و سیستمهایی مانند شبکههای موبایل به دلیل حجم زیاد ارتباطات دچار اختلال شوند. زمانی که این حالت پیش میآید، هر نوع ارتباط موثربا دنیای خارج قطع میشود و این بدترین اتفاقی است که برای افراد حاضر در منطقه حادثه میتواند پیش بیاید.
اگر شبکههای تلفن همراه و زیرساختهای اینترنت دچار اختلال شده و از دسترس خارج شوند، راه حلی که در حال حاضر از آن استفاده میشود جایگزین کردن آنها با سختافزارهایی است که این شکاف را به طور موقت پر میکنند تا زمانی که زیرساختها مجدد به شرایط عادی و طبیعی خود برگردند. اما این روش با چندین مشکل همراه است.
اول اینکه راهاندازی و بهکارگیری این راهکارهای موقتی مدتی زمان میبرد. دوم اینکه تجهیزات باید به منطقه مورد نظر حمل شوند، روی هم سوار شوند و سپس تنظیمات لازم روی آنها انجام شود. تا آماده شدن این سیستمها، همه ارتباطات در تمام منطقه حادثهدیده قطع خواهند بود.
حتی اگر این راهکار موقتی با موفقیت انجام شود، باز هم راهکارهای موجود با مشکلات و خطاهایی همراه خواهند بود. گاهی اوقات این راهکارها بهجای اینکه باعث برقراری و رفع مشکلات ارتباطی شوند، با ارتباطات موجود تداخل میکنند. به عنوان مثال، بعد از زلزله هائیتی که در سال ۲۰۱۰ رخ داد، شرکتهای ISP محلی توانستند حدود ۹۰ درصد شبکه را احیا کنند، اما شرکتهای NGO با امواج بیسیم خود دوباره شبکه را از کار انداختند.
شاید مهمترین مسئلهای که در این مواقع اهمیت دارد، فاکتور زمان است. هرچقدر راهکارها کارساز باشند، باز هم بهکارگیری آنها مدتی زمان میبرد. در حالی که در منطقه حادثهدیده و در شرایطی که اینترنت قطع شده است، باید روشی بسیار سریع، دینامیک و انفعالی برای برقراری ارتباطات به کار گرفت.
اینترنت اشیا برای ارتباطات مناطق حادثهدیده
با پیدایش و معرفی فناوری اینترنت اشیا (IoT) شاهد استفاده بیشتر از ۵ میلیارد دستگاه متصل از قبیل پوشیدنیها، سنسورها و کاشتنیها هستیم. برای توسعه و گسترش سریع این گونه دستگاهها عوامل مختلفی دخیل هستند، اما همه بر این مسئله اتفاق نظر دارند که تعداد دستگاههای IoT در طی چند سال آینده به طور ناگهانی افزایش خواهد یافت. در مناطق حادثهدیده که ارتباط آنها با دنیای بیرون قطع شده است، این دستگاهها بهترین گزینه موجود هستند.
دستگاههای IoT این توانایی را دارند تا در صورت از کار افتادن برق و اینترنت، شرایط مورد نیاز برقراری ارتباط پهنای باند کم را ایجاد کنند.
دستگاهها و سنسورهای IoT که توان کمی مصرف میکنند، این قابلیت را دارند تا با یکدیگر از طریق بلوتوث ارتباط برقرار کنند و این یعنی برای اتصال به دستگاههای دیگر به استفاده از اینترنت عمومی نیازی ندارند. حتی این احتمال وجود دارد که دستگاههای IoT بتوانند شبکه خود را تشکیل دهند. شبکه مبتنی بر سنسور که حداقل میتواند در زمانهایی که شبکه دچار مشکل شده و بهدرستی کار نمیکند، برخی از عملکردهای پایهای شبکه را انجام دهد.
دستگاههای IoT این توانایی را دارند تا در صورت از کار افتادن برق و اینترنت، شرایط مورد نیاز برقراری ارتباط پهنای باند کم را ایجاد کنند. به دلیل اینکه این دستگاهها عمدتاً با باتری کار میکنند، بر خلاف دستگاههای ارتباطی باسیم که به برق نیاز مبرم دارند، دچار مشکل نمیشوند. مشکل دیگری که دستگاههای باسیم دارند، امکان قطع شدن کابلها و سیمها است. اما دستگاههای IoT بهصورت بیسیم با دستگاههای دیگر ارتباط برقرار میکنند. شاید آنها توان زیادی نداشته باشند، اما میتوانند یک ارتباط ابتدایی را در کمترین زمان ممکن برقرار کنند. بلوتوث کمانرژی میتواند در هر ثانیه ۱۱۰۰ توییت را مدیریت کند. کاربرانی که در مناطق حادثهدیده گرفتار شدهاند، میتوانند خیلی سریع با دنیای بیرون ارتباط برقرار کنند.