همانطور که در وصیت‌نامه نوبل توضیح داده شده است، جایزه نوبل فیزیک به فردی که مهم‌ترین کشف یا اختراع در زمینه فیزیک را داشته باشد، تعلق خواهد گرفت.

این جایزه از سال ۱۹۰۱ تا امسال که در سال ۲۰۱۸ هستیم، اهدا شده است.

از سال ۱۹۰۱ تاکنون، ۱۱۱ جایزه نوبل فیزیک اهدا شده است و شش بار در سال‌های ۱۹۱۶، ۱۹۳۱، ۱۹۳۴، ۱۹۴۰، ۱۹۴۱ و ۱۹۴۲ اعطا نشد.

چرا جوایز نوبل در آن شش سال اعطا نشد؟

در اساسنامه بنیاد نوبل آمده است: اگر هیچ کدام از آثار مورد بررسی، دارای اهمیت ویژه‌ای که در پاراگراف اول آمده است، نباشد، پول جایزه تا سال بعد حفظ می‌شود. حتی در این صورت هم نمی‌توان جایزه را اعطا کرد و مبلغ باید به بودجه بنیاد اضافه شود.

در کل در طول جنگ جهانی اول و دوم، جایزه‌های نوبل کمتری اهدا شد.

جوایز نوبل فیزیک انحصاری و مشترک

۴۷ نوبل فیزیک تنها به یک برنده داده شده است.

۳۲ نوبل فیزیک بین دو دانشمند به اشتراک گذاشته شده است.

۳۲ نوبل فیزیک هم بین سه برنده به اشتراک گذاشته شده است.

اما چرا اینطور است؟

در اساسنامه بنیاد نوبل آمده است: مبلغ جایزه می‌تواند به طور مساوی بین دو اثر تقسیم شود. اگر یک کار توسط دو یا سه نفر انجام شود، جایزه به طور مشترک به آنها اعطا می‌شود. در هیچ موردی نباید مبلغ جایزه بین بیش از سه نفر تقسیم شود.

تعداد برندگان جایزه نوبل در فیزیک

جایزه نوبل فیزیک از ۱۹۰۱ تا ۲۰۱۷ به ۲۰۷ نفر داده شده بود که در واقع تعدا واقعی آنها ۲۰۶ نفر است، چرا که جان باردین دو بار نوبل فیزیک را به دست آورده است. امسال نیز ۳ دانشمند به این تعداد اضافه شدند.

نکاتی از تمام برندگان جایزه نوبل در فیزیک

میانگین سنی تمام برندگان نوبل فیزیک بین سال‌های ۱۹۰۱ تا ۲۰۱۷، ۵۵ سال است.

جوانترین برنده نوبل فیزیک تا به امروز، “لارنس برگ”(Lawrence Bragg) است که در زمان اهدای جایزه نوبل ۲۵ ساله بود و این جایزه را با پدرش در سال ۱۹۱۵ به دست آورد.

مسن‌ترین برنده جایزه نوبل فیزیک نیز تاکنون “ریموند دیویس جونیور”( Raymond Davis Jr.) با ۸۸ سال سن بوده است که جایزه نوبل خود را در سال ۲۰۰۲ را دریافت کرد.

از میان تمام نفراتی که جایزه نوبل فیزیک را دریافت کرده‌اند، تنها سه نفر از آنها از بانوان بوده‌اند. سال ۱۹۰۳ ماری کوری ، سال ۱۹۶۳ ماریا گوئپرت-میر(Maria Goeppert-Mayer) و سال ۲۰۱۸ دونا استریکلند.

کسانی که بیش از یک بار برنده جایزه نوبل در فیزیک شده‌اند

“جان باردین”( John Bardeen) تنها کسی است که دو بار در سال‌های ۱۹۵۶ و ۱۹۷۲ جایزه نوبل فیزیک را دریافت کرده است.

البته ماری کوری هم جایزه نوبل را دو بار برده است، اما یک بار در سال ۱۹۰۳ نوبل فیزیک را برد و یک بار در در سال ۱۹۱۱ نوبل شیمی به وی اهدا شد.

جایزه نوبل برای مردگان

هیچ جایزه نوبلی به افراد درگذشته اهدا نمی‌شود. اساسنامه بنیاد نوبل از سال ۱۹۷۴ تصریح کرد که جایزه را نمی‌توان بعد از مرگ به کسی اعطا کرد، مگر اینکه مرگ وی پس از اعلام جایزه نوبل رخ داده باشد.

پیش از سال ۱۹۷۴، جایزه نوبل تنها دو بار به دانشمندان درگذشته اعطا شد. یک بار در سال ۱۹۳۱، جایزه نوبل ادبیات به “اریک اکسل کارل‌فلت”(Erik Axel Karlfeldt) و بار دوم جایزه صلح نوبل در سال ۱۹۶۱ به “دگ همرسکولد”(Dag Hammarskjöld) اهدا شد.

ارتباط فامیلی برندگان جایزه نوبل فیزیک

ماری کوری و پیر کوری به عنوان یک زوج در سال ۱۹۰۳ جایزه نوبل فیزیک را دریافت کردند. ماری کوری جایزه نوبل را بار دیگر در سال ۱۹۱۱ این بار در زمینه شیمی دریافت کرد.

یکی از دختران ماری و پیر کوری به نام “ایرنه جولیوت-کوری”( Irène Joliot-Curie) نیز جایزه نوبل شیمی را در سال ۱۹۳۵ به همراه همسرش “فردریک جولیوت”( Frédéric Joliot) دریافت کرد.

ویلیام براگ و لارنس براگ در سال ۱۹۱۵، نیلز بور در سال ۱۹۲۲ و آگ ان. بور در سال ۱۹۷۵، مانه سیگبان در سال ۱۹۲۴ و کای ام.سیگبان در سال ۱۹۸۱، جی جی تامسون در سال ۱۹۰۶ و جورج پاژت تامسون در سال ۱۹۳۷ کسانی بودن که به عنوان پدر و پسر حائز جایزه نوبل فیزیک شده‌اند.

مبلغ جایزه نوبل

آلفرد نوبل اکثر املاک خود را به ارزش بیش از ۳۱ میلیون کرون سوئد (به ارزش امروز تقریبا حدود ۱۷۰۲ میلیون کرون) را برای تبدیل به یک صندوق سرمایه گذاری در “اوراق بهادار ایمن” اهدا کرد.

درآمد سالانه حاصل از این سرمایه‌گذاری در قالب جوایز به کسانی که در سال گذشته بزرگترین پیشرفت را برای بشریت به ارمغان آورده‌اند، اعطا می‌شود.

جایزه نوبل سال ۲۰۱۸، ۹ میلیون کرون برای هر جایزه کامل نوبل تعیین شده است.