
دانشگاه هاروارد (به انگلیسی: Harvard University) یک دانشگاه خصوصی در شهر کمبریج ایالت ماساچوست در ایالات متحدهٔ آمریکا است. قسمتهایی از دانشگاه هاروارد مثل دانشکدهٔ پزشکی و دانشکدهٔ بازرگانی در شهر مجاور کمبریج یعنی بوستون قرار دارد.
دانشگاه هاروارد (به انگلیسی: Harvard University) یک دانشگاه خصوصی در شهر کمبریج ایالت ماساچوست در ایالات متحدهٔ آمریکا است. قسمتهایی از دانشگاه هاروارد مثل دانشکدهٔ پزشکی و دانشکدهٔ بازرگانی در شهر مجاور کمبریج یعنی بوستون قرار دارد. هاروارد در سال ۱۶۳۶ میلادی (۱۰۱۵ خورشیدی) توسط هیئت قانونگذاران «مهاجرنشین (کولونی) خلیج ماساچوست» ساخته شد. این دانشگاه اولین مؤسسهٔ آموزش عالی در کشور آمریکا و همچنین اولین بنیاد در آمریکای شمالی به شمار میرود. نام آن در ابتدا «دانشکدهٔ نو» یا «دانشکده در شهرک نو» بود که بعدها در ۱۳ مارس ۱۶۳۹ کشیشی به نام جان هاروارد ۴۰۰ جلد کتاب به کتابخانهٔ این دانشگاه و همچنین مبلغ ۷۷۹ پوند به این دانشگاه کمک نمود. قدیمیترین مؤسسه آموزش عالی در آمریکا به تَبَع نام اولین فردی که زمین و کتابهای خود را وقف ساختن آن کرد، هاروارد نام گرفت.
در طول ۴۰ سال ریاست چارلز ویلیام الیوت، وی اصلاحات بزرگی را در این دانشگاه پدیدآورد که از کارهای او میتوان به: دورههای انتخابی، کلاسهای کوچک و امتحانات ورودی اشاره کرد. این اصلاحات بر روی آموزش و پرورش آمریکا تأثیر گذاشته و هم آموزش متوسطه و هم آموزش عالی آمریکا به این شیوه تغییر یافت.
دانشگاه هاروارد همیشه یکی از بالاترین رتبههای دانشگاهها را در سطح جهان داشته و یکی از قدرتمندترین موسسههای مالی غیرانتفاعی میباشد. این دانشگاه به اتفاق دانشگاه ییل، همیشه دو رقیب اصلی در مسابقات علمی، فوتبال و قایقرانی بودهاند.
تاریخچه تأسیس دانشگاه هاروارد
در سال ۱۶۳۸ آن ناحیه و دانشگاه تازه تأسیس را به نام کمبریج نامگذاری کردند. در همان سال جان هاروارد یکی از وزیران پیوریتن و وزیر امور داخلی آمریکا که استاد یکی از شعبههای دانشگاه کمبریج بود در هنگام مرگ، نیمی از سرمایه و املاک خود را که ۷۸۰ پوند بود با چهارصد جلد کتاب به کالج بخشید و کالج مزبور در سال ۱۶۳۹ بهافتخار این مرد، هاروارد نامیده شد. تاریخچهٔ هاروارد در حقیقت از سال ۱۶۴۰ آغاز میشود. نخستین جشن دانشآموختگان دانشگاه هاروارد در سال ۱۶۴۲ برگزار شد. بر سردر این دانشگاه لوحهای نصب شده که متن آن چنین است:
- «چون خداوند بهسلامت ما را به سرزمین نیوانگلند رسانید، به یاری او خانههای خود را ساختیم و برای ادامهٔ زندگانی خود وسایلی برانگیختیم و مکانهای مناسبی برای پرستش پروردگار پیافکندیم و به تشکیل یک دولت غیرنظامی همت گماشتیم. اما آرزوی بزرگی را که در قلب خود میپروراندیم و در پی تحقق آن روزشماری میکردیم، آموزش و پرورش بود که سعادت جاودانه در پی داشت. ما نمیخواستیم که دیو بیسوادی در کلیساها بجای ماند و کشیشان ما در تاریکی نادانی بهسر برند.»
امور تشکیلاتی و اداری
بر اساس منشور مورخ ۱۶۵۰ دانشگاه برای پیشرفت علم، هنر و ادبیات به آموزش جوانان انگلیسی و بومی اختصاص یافت. دومین ساختمان دانشگاه، «کالج بومیان»، درسال ۱۶۵۴ تأسیس شد و مؤسسهٔ انتشارات و مطبوعات دانشگاه که از سال ۱۶۳۸ تا آن زمان در ساختمان رئیس دانشگاه بود، بهآن محل انتقال یافت. بهاحتمال قوی در سالهای ۱۶۶۱ و ۱۶۶۳، ترجمه کتاب مقدس به زبان بومیان آن سرزمین، توسط جان الیوت در همین کالج به چاپ رسید. باتوجه به حمایتهای مالی که دانشگاه برای پیشرفت اهداف خود از خارج دریافت نمود، از همان آغاز تأسیس به اهمیت شایانی دست یافت. منشور مصوبه دانشگاه هاروارد تا سال ۱۷۰۷، مرجع اساسی و تغییرناپذیر ادارهٔ دانشگاه به شمار میرفت. بر مبنای این منشور، سازمانی مرکب از یک رئیس و یک خزانهدار و پنج استاد به طور رسمی مقررات اداری دانشگاه را وضع نموده و به امور مالی و هزینه کردن وجوه دریافتی، نظارت مستقیم داشتند. این سازمان به وسیله هیئت ناظرانی که در سال ۱۶۴۲ تعیین شده بود، کنترل میشد. کمکم اوضاع و احوال ایجاب کرد که هیئت ادارهکنندهٔ دانشگاه، از استادان مقیم آن تشکیل شود. امروزه دانشکدههای گوناگون، دارای هیئتهای قانونگذاری هستند که مستقیماً عهدهدار نظم و برقراری آرامش در محیط دانشکده میباشند. در اوان تأسیس این دانشگاه، هیئت ناظران از بین نمایندگان مشترک ایالت (دولت) و کلیسا تشکیل شده و دولت که مؤسس و مدیر کالج بود سازمان هاروارد را یک بنگاه دولتی تلقی کرده که در این راستا اختلافات تنگنظرانه و متعصبانه نیز نمایان بود و سرانجام این کشمکشها به سود دانشگاه هاروارد پایان یافت. در سال ۱۷۸۰ کالج هاروارد به دانشگاه هاروارد تغییر یافت. نخستین مدیران و رهبران کالج طبعاً کلیسا بود، اما در پی تغییراتی که در ترکیب هیئت ناظران پدیدار شد، دانشگاه هاروارد از زیر کنترل روحانیت و سرانجام از قید سیاستمداران دولتی رهایی یافت. از سال ۱۸۶۵ هیئت مدیرهٔ دانشگاه از بین دانشآموختگان پیشین آن برگزیده شد و کنترل دانشگاه را به طور کامل بهعهده گرفت.
دوران پرآشوب
در نیمه دوم قرن هفدهم میلادی هنگامی که اتحاد میان پیوریتنها از نظر سیاست و مذهب عملی شد، بار دیگر عقاید روحانیون انجیلی در عقاید مذهبی دانشگاه مشکلات متعددی پدیدآورد. افراد محافظهکار بار دیگر در هیئت ناظران رخنه کردند. تاریخ این کالج از سال ۱۶۷۳ تا ۱۷۲۸ بسیار پرآشوب بود، یکی از عوامل مهم این ناآرامیها، تأسیس دانشگاه ییل به وسیله محافظه کاران نیوانگلند بود که بهدنبال ناکامیهای خود در ادارهٔ دانشگاه هاروارد، اقدام به بنای این دانشگاه نمودند.
دوران نوین
نخستین رئیس هیئت مدیره دانشگاه هاروارد در سال ۱۷۹۲ انتخاب و در سال ۱۸۰۵ کرسی دانشکده الهیات این دانشگاه، به استادی مؤمن و موحد واگذار شد. سرانجام در سال ۱۸۴۳، هیئت ناظران دانشگاه، به ریاست یک روحانی و مرکب از اشخاص شایسته آغاز بهکار کرد. عبادت و نمازگذاری که تا آن زمان در دانشگاه هاروارد اجباری بود، در سال ۱۸۸۶ از صحنه دانشگاه برچیده شد. پیرو این تغییر و تحول، روند تشکیلاتی و اداری دانشگاه هاروارد از مسیر عقیدتی و سیاسی بنیانگذارانش خارج شد. امروزه دانشگاه هاروارد و دانشآموختگان آن در ارتباط و همبستگی کامل با پیشرفتهای فکری مردم ایالات متحده آمریکا قرار دارد.
موزهها و کتابخانه دانشگاه
در محوطه این دانشگاه موزههای متعددی، ازجمله موزهٔ هنر فوگ وجود دارد که در آن تابلوهای نقاشی و مجسمهها و آثار چاپ شده قرن هیجده و نوزده اروپا و آمریکا، به تماشا گذاشتهشدهاست. کتابخانه دانشگاه هاروارد نه تنها قدیمیترین مجموعه فرهنگی در آمریکا بلکه با شعبات خود، بزرگترین کتابخانه دنیاست و در حال حاضر دارای ۱۴٬۵۰۰٬۰۰۰ جلد کتاب، رساله و میکروفیلم میباشد. بنیاد دانشگاه هاروارد با سرمایهای معادل ۲۵٬۹ میلیارد دلار، ثروتمندترین دانشگاه جهان است. این دانشگاه دارای رشتههای علوم انسانی، طبیعی، مهندسی، دندان پزشکی، الهیات، آموزش و پرورش، حقوق و پزشکی میباشد. علاوهبراین در مؤسسات وابسته بهآن، دورههای ویژه خاورشناسی و روسیهشناسی، تدریس میشود. پروژهٔ تاریخ شفاهی ایران در مرکز ایرانشناسی این دانشگاه به مدیریت حبیب لاجوردی انجام میشود. مجله مروری بر کسب و کار هاروارد که توسط این دانشگاه منتشر میگردد یکی از معتبرترین مجلات در زمینه مدیریت میباشد.
پیشگامان دانش و فرهنگ در هاروارد
در زمینه علوم و ادبیات و فلسفه چهرههای شناخته شدهای از این دانشگاه دانشآموخته شدهاند که امروزه از مشاهیر جهان محسوب میشوند.
- استادان بزرگ الهیات و ادبیات
- انکریز ماتر
- کاتن ماتر
- ساموئل سؤال
- شخصیتهای بزرگ علمی و فلسفی
- ساموئل وبر
- ویلیام جیمز سیدیس
- رالف امرسن
- هنری دیوید تورو
- نویسندگان بزرگ
- جیمس راسل لاول
- رابرت فراست
- والس استیونس
- تی. اس. الیوت
- ئی. ای. رابینسون
- دکتر رفیش MBA
- رئیس جمهوران آمریکایی دانشآموخته از هاروارد
- جان آدامز
- جان کوئینسی آدامز
- رادرفورد بیرچارد هیز
- تئودور روزولت
- فرانکلین دلانو روزولت
- جان اف. کندی
- باراک اوباما
- مؤسسان
- مارک زاکربرگ مؤسس فیسبوک
- شخصیتهای هنری
- ناتالی پورتمن
- کونن اوبراین
- دیمین شزل
- مت دیمونت
دانشکدهها
هاروارد دارای نه دانشکده با یکصد و شصت رشته تحصیلی میباشد.
- دانشکده هنر و علوم
- دانشکده پزشکی هاروارد
- دانشکده بازرگانی
- دانشکده معماری
- دانشکده الهیات
- دانشکده آموزش
- مدرسه جان اف کندی دانشگاه هاروارد
- دانشکده حقوق
- مؤسسه مطالعات پیشرفته ردکلیف