استرس زیاد ممکن است اثرات منفی فیزیکی و روانی روی ورزشکار بگذارد و از توان و کارائی او بکاهد. در این حالت، ورزشکار عرق سرد میکند درباره نتیجه رقابت خود نگرانی مضاعفی دارد و در مییابد که تمرکز کافی را برای انجام رقابت ندارد. به این علت توجه به روانشناسی ورزشی و نقش بخصوص آن […]
استرس زیاد ممکن است اثرات منفی فیزیکی و روانی روی ورزشکار بگذارد و از توان و کارائی او بکاهد. در این حالت، ورزشکار عرق سرد میکند درباره نتیجه رقابت خود نگرانی مضاعفی دارد و در مییابد که تمرکز کافی را برای انجام رقابت ندارد.
به این علت توجه به روانشناسی ورزشی و نقش بخصوص آن در مدیریت استرس اهمیت دارد. روانشناسی ورزشی یک ابزار بسیار قدرتمند درپیروزی یک ورزشکار به حساب میآید و تاکید روز افزونی بر آن میشود. تاکید بر چهار ویژگی ذهنی ورزشکاران اساس این رشته است که در زیر به آنها میپردازیم.
● تمرکز
تمرکز یک ویژگی ذهنی است که در آن فرد تمام ذهن خود را معطوف به کار خاصی میکند. چنانچه ورزشکاری تمرکز مناسبی نداشته باشد، نمیتواند تواناییهای خود را به صورت موثر در جهت رسیدن به هدف که همان پیروزی بر حریف است به کار گیرد و نتیجه مناسبی را کسب نمیکند.نوع تمرکز در ورزشهای مختلف تفاوت دارد :
▪ تمرکز پایدار : در دوهای مسافت، دوچرخه سواری، تنیس و اسکواش
▪ تمرکز لحظهای و ناگهانی : در کریکت، گلف و رخدادهای میدانی ( دومیدانی )
▪ تمرکز عمیق : در دوهای سرعت و اسکی
مختل کنندههای تمرکز ورزشکار میتوانند موارد زیر باشد :
▪ اضطراب و افکار منفی ورزشکار و خستگی
▪ رقیب ورزشی وی حین رقابت و صحبتهای نابجای مربی حین ورزش یا مسابقه
▪ راههای کسب تمرکز
لازم است ورزشکار بر راههای رسیدن به هدف نهایی خود تمرکز کند، مثلاً چنانچه ژیمناستیک کار میکند، لازم است بر مراحل انجام تکنیکهای هر حرکتی که میخواهد طی مسابقه انجام دهد، تمرکز کند. استفاده از تصویرسازی ذهنی و تصور کردن خود طی انجام آن حرکت در کسب این نوع تمرکز بسیار میتواند مفید باشد.
ورزشکار میتواند روزهای قبل از مسابقه، شب قبل از مسابقه و حتی در زمان قبل از مسابقه چندین بار آنچه را که طی مسابقه انجام خواهد دارد را تمرین کند و به صورت عملی اجرا کند تا هماهنگی عصب عضله و تمرکز درونی وی تقویت شود. این امر کمک میکند تا بدن ورزشکار بهترین نتیجه را کسب کند.
● اعتماد به نفس
اعتماد به نفس به معنای اعتقاد به تواناییهای خود است. ورزشکاری میتواند به هدف خود برسد که معتقد باشد میتواند به هدف خود برسد. حتی اگر فرد توانایی رسیدن به هدف را داشته باشد اما اعتقاد به رسیدن به هدف را نداشته باشد، نمیتواند به هدف برسد. هنگامی که ورزشکار اعتماد به نفس مناسبی داشته باشد میتواند حتی وقتی که کارها بصورت دلخواه پیش نمیرود روحیه خود را حفظ و کماکان برای پیروزی خود اشتیاق و تلاش خود را حفظ کند. برای بهبود اعتماد به نفس ورزشکار میتواند از تصویرسازی ذهنی استفاده کند به این صورت که:
▪ موفقیتهای قبلی خود را به یاد بیاورد و آنها را مجسم کند تا به احساس موفق بودن و لذت پیروزی دست یابد.
▪ سناریوهای شکست دادن حریف یا انجام حرکات ورزشی را تجسم کند.
▪ کنترل هیجانات منظور ازکنترل هیجانات وزشکار این است که بدانیم ورزشکار چه موقع و چرا دچار هیجانات میشود تا بتوانیم این هیجانات را در مسیر درست هدایت کنیم. هیجان مضر که سبب کاهش عملکرد ورزشکار میشوند، عبارتند از خشم و اضطراب.
▪ اضطراب خود را به دو صورت بروز میدهد، به صورت فیزیکی و به صورت روحی. علائم فیزیکی و جسمی اضطراب عبارتند از تعریق، تهوع، لرز و… علائم روحی مربوط به اضطراب عبارتند از نگرانی، افکار منفی و گیج بودن و فقدان تمرکز. استفاده از تکنیکهای آرامش بخش در امر کاهش و رفع اضطراب بسیار مفیدند.
هنگامی که ورزشکار خشمگین میشود، توجه و تمرکز او به سمت عامل ایجاد کننده خشم معطوف و لذا از توجه و تمرکز بر کار اصلی ورزشکار منحرف میشود، در این موقعیت، کارایی ورزشکار کاهش مییابد و اعتماد به نفس وی از بین میرود و به راحتی شکست میخورد. آموزش روشهای کنترل خشم میتواند کمک شایانی به ورزشکار بکند.
▪ پشتکار و تعهد ورزشی کارایی و موفقیت ورزشکار به این امر بستگی دارد که طی سالها ورزش در زمینه راههای مختلف کسب آمادگی پشتکار مناسبی داشته باشد. یک ورزشکار برای موفقیت در امر ورزش بخصوص وقتی که به صورت حرفهای انجام گیرد، لازم است که بسیاری از مسائل زندگی و روابط خود با خانواده، دوستان و….. را دوباره تنظیم کند و این امر پشتکار مضاعف را میطلبد.
▪ عللی که میتواند تعهد پشتکار ورزشکار را تحلیل ببرد عبارتند از: ـ عدم مشاهده پیشرفت در امر ورزشی ـ آسیبهای ورزشی ـ فقدان علاقه کافی به انجام ورزش مربوطه ـ اضطرابهای مرتبط با ورزش و رقابت بسیاری از افراد مثل مربی، دوستان، پزشک تیم و…. میتوانند با دادن انرژی مثبت به ورزشکاران بهخصوص در دوران آسیب دیدگی، کارائی پایین و بیماری، انگیزه، پشتکار و تعهد آنان را حفظ و افزایش دهند و به این ترتیب شروعی دوباره را برای وی متصور باشند.